İlk yardım öncelikle kişinin kendine ve daha sonra da çevresine hayat kurtarma yolunda çalışmadır. İlk yardım acil tedavi amaçlı yapılmaz fakat herkes tarafından uygulanabilen kolay, basit fakat en önemlisi hayat kurtarıcı yöntemlerdir. Acil tedavi ise ancak tıbbi eğitimi olan kişiler tarafından uygulanabilir.
İlk yardımın kurucusu 1823-1908 yılları arasında yaşamış olan ESMARCH’dır. İlk yardım terimi 1894 yılında Esmarc’ın bu konudaki konferanslarından sonra kullanılmaya başlanmıştır.
Çocuk ve bebeklerde ilk yardım bilgilerine geçmeden önce ilk yardımın prensiplerinden ve her evde bulundurulması gereken ilk yardım malzemelerinden bahsedelim:
İlk Yardımın Prensipleri :
- Durum hızlı bir şekilde değerlendirilmeli ve teşhis çabuklaştırılmalıdır.
- Acil olarak yapılabilecek geçici müdehaleler belirlenmelidir.
- Hastaya uygun pozisyon verilmelidir.
- Haberleşme sağlanmalıdır.
- Hastanın en kısa sürede en yakın sağlık kuruluşuna ulaşımı sağlanmalıdır.
- İlk yardım kesinlikle telaş yapmadan sessizce yapılmalıdır. Çünkü heyecan, hata yapma riskini artırır.
Evde bulundurulması gerekli ilk yardım malzemeleri :
- Flaster ( iki kutu)
- Steril gaz bezler (10 tane)
- Değişik ölçülerde sargı bezleri
- Çengelli iğne (20 tane)
- Pamuk (büyük boy)
- Termometre (2 tane)
- 4 tane üçgen sargı
- Enjektör
- El feneri
- Antiseptik solüsyonlar
- Tentürdiyot
- Amonyak
- Alkol
- 2 tüp vazelin
- Ağrı kesici
- Antialerjik ilaçlar
- Kan durdurucular
Çocuk vücudunun özellikleri acil durumlarda yaşına uygun bir yaklaşım gerektirir. 11 yaşındaki bir çocuğa yapılacak ilk yardım 1-2 yaşındaki bir çocuk için ölümcül olabilmektedir. Yapılan araştırmalar zehirlenme vakalarında ölümlerin yüzde 20’sinin asıl sebebinin zehirlenme değil yanlış müdahale ve zamanında alınmayan önlemler sonucu olduğu ortaya çıkmıştır.
Yanıklar :
- Yanık konusunda üzerimize düşen en önemli görev çocuk ya da bebeği tehlike kaynaklarından olabildiğince uzak tutmaktır.
- Erken müdahale çok önemlidir.
- Yanıklar derecelere ayrılır; vücudun yüzde 8’inden fazlasında ikinci veya üçüncü derecede yanık meydana gelirse sıvı kaybına ve çok tehlikeli olan “ yanık şoku”na yol açabilir.
- İlk müdahale yanan yeri soğuk suya sokmak olmalıdır.
- Yanık yerler en az 10-20 dakika soğutulmalı ve bu işlem çocuk üşüyünceye kadar sürdürülmelidir.
- Yanık üzeri, mikrop kapmaması için sabunlu su ile yıkanmalı ve hasta en yakın sağlık kuruluşuna götürülmelidir.
- Elektrik çarpması nedeniyle oluşan yanıklarda yapılacak ilk şey elektrik kaynağını kapatmak olmalıdır. eğer bu mümkün değilse metal olmayan bir nesneyle çocuk güç kaynağından uzaklaştırılmalıdır.
- Oluşan yanıkta Elbiseler deriye yapıştıysa çıkartmak için zorlamamalı çocuk elbiseleriyle birlikte suya sokulmalıdır.
- Yanık yerlere kesinlikle diş macunu, sigara külü, bal, vb maddeler sürülmemelidir.
- Yanık nedeniyle oluşan kabarcıklar kesinlikle patlatılmamalıdır.
- Yanık durumuna maruz kalmış olan çocuğa, sağlık kuruluşuna gidene kadar bol bol sıvı şeyler yedirilmelidir.
- Yanan yerin yüksekte kalması sancıyı azaltacaktır.
Burun kanamaları :
- Eğer kanama zor durduruluyor veya başa alınan bir darbe sonucu meydana geldiyse şunlar yapılabilir:
- Çocuğun başı öne eğilmeli
- Burun kemiğinin bittiği noktanın altından iki parmak yardımıyla sıkılmalı ve kanamanın durup durmadığına bakılmalıdır.
- Çocuk başını asla arkaya doğru eğmemelidir.
- Eğer burun kanaması yarım saatte geçmem,ş ve yanında baş dönmesi sararma mevcutsa en kısa sürede çocuğunuzu bir sağlık kuruluşuna götürmelisiniz.
Boğaza cisim kaçması durumunda :
- Çocuğun yaşı küçükse ayak bileklerinden tutarak baş aşağı konuma getirilmeli ve kürek kemiklerinin arasına 3-4 kez vurulmalıdır
- Küçük çocuklarda yutulan su ayaklarından tutarak baş aşağı pozisyona getirilerek çıkartılabilir.
- Boğaza cisim kaçtığında büyük çocuklarda koltuk altlarından kollar geçirilip karnından eller birleştirilerek sıkılmalıdır.
- Çocuğun sırtına asla vurulmamalıdır. Bu durumu daha tehlikeli yapabilir.
- Bu işlemlerden sonra yabancı cisim halen çıkmamışsa çocuğunuzu en yakın sağlık kuruluşuna götürmelisiniz.
Bebeklerin katılma nöbetlerinde :
- İlk olarak sakin davranılmalı.
- Çok kuvvetli bir şekilde bebeğin ağzına ve yüzüne üflenilmeli.
- Bebek açık havaya çıkarılmalı.
- Açık havaya çıkarılan bebeğin poposu açılmalı ve poposuna vurulmalı.
- Ayak tabanları ve topuklar çimdiklenerek bebek uyandırılmalı.
- Sırtına vurulmalı.
Kulağa yabancı cisim girmesi :
- Çocuklarda kulak aşağı doğru çekilerek cisim görülmeye çalışılır.
- Cisim kesinlikle toka , firkete, iğne ile çıkartmaya çalışılmamalıdır.
- Şişen maddelerde su veya gliserin damlatmak sakıncalı olur.
- Böcek kaçmasında yağ damlatılarak böceğin dışarı çıkması sağlanabilir.
Buruna yabancı cisim girmesi :
- Pek çok çocukta aksırma ve sümkürme ile yabancı cisim dışarı atılır.
- Buruna yabancı bir cisim girdiğini düşünüyorsanız burun deliklerinden birini kapatıp sümkürmesini sağlayın. Cisim çıkmazsa mutlaka bir doktora götürün.
Göze yabancı cisim girmesi :
- Çocuğunuzun gözüne bir şey girmişse bol su ile gözünü yıkayın.
- Eğer cisim gözün beyaz kısmında görünüyorsa tüylü olmayan temiz nemli bir bez köşesiyle çıkarmaya çalışın.
Zehirlenmeler :
- Zehirlenme fark edilince hemen yapılması gerekli şey zehirli maddenin vücuttan atılmasının sağlanmasıdır
- İlaç zehirlenmelerinde yapılacak şey çocuğu kusturmaktır. Küçük dile parmak değdirilerek ya da bol su içirilerek kusma sağlanabilir.
- Çocuk uykulu ya da bilinci kapalıysa kusturulmamalıdır.
- Çamaşır suyu, benzin, gaz yağı gibi maddelerin içilmesinde kesinlikle kusturma yapılmamalıdır. Bol miktarda su içirilmelidir.
Kırık ve burkulmalar :
- Çocuğunuzda kırık olmasından şüpheleniyorsanız, şüphenilen bölge kımıldatılmadan destek yapılarak doktora gidilmelidir.
- Burkulma varsa soğuk su torbası koymak iyi gelecektir. Daha sonra sargı beziyle sarılmalıdır.