Çoğu kez gelişim ve büyüme birbiriyle karıştırılır ancak ikisi de farklı kavramlardır. Büyüme kavramı yapısal artışı dile getirir; kilo artışı, boy uzaması gibi. Çocuk sadece fiziksel olarak büyümekle kalmaz aynı zamanda onun beyniyle iç organlarında da yapısal değişiklikler meydana gelir.
Buna karşılık gelişme kavramı değişikliklerin niceliği yanında niteliğini de kapsar. Gelişme kavramı, sürekli, düzenli, uyumlu ve sürekli bir ilerlemeyi dile getirmektedir. Gelişim sayısal ölçümlerle açıklanamaz.
Gelişimdeki 5 Temel Kavram:
Gelişim, dinamik bir olgudur.
Gelişim, genetik bireyselliğin bir sonucudur.
Gelişim, giderek artan bir özelleşme sürecidir.
Gelişimde denge vardır.
Gelişim, ard arda görülen düzenli bir süreçtir.
Gelişimin evreleri:
Prenatal dönem:
Doğum öncesi dönemdir. Kendi içinde üç bölüme ayrılır.
Ovum evresi
Embriyo evresi
Fetus evresi
Postnatal Dönem:
Doğumdan sonraki evredir. Kendi içinde beş bölüme ayrılır.
Yeni doğan bebek
Bebeklik
İlk çocukluk
Son çocukluk
Ergenlik
Doğum öncesi dönemdeki gelişim:
Çocuk bu dönemdeki uyarımlardan büyük ölçüde etkilenir. Bu evre içerisinde kalıtsal etkenlerin payı büyüktür. Büyüme ve gelişimin başlangıç noktasını oluşturması bu dönemi daha önemli yapmaktadır.
Fetusla ilgili bilgiler dört kaynaktan elde edilir.
Fötal hareketlerle ilgili olarak annenin raporları,
Tıbbi aletlerle fetusun kalp atışları ve hareketlerinin izlemesi,
Fetusun anne karnındaki hareketlerinin doğrudan doğruya gözlenmesi
Hayvanlarla ilgili çalışmalardır.
Doğum sonrası dönemdeki gelişim:
İlk yıllardaki gelişim çok önemlidir. Bu durumu Freud, kişilik uyumsuzluğuna ilişkin çalışmalarında ortaya koymuştur. Uyum bozukluğu gösteren kişilerin çocukluk yıllarında başarısız deneyimlere sahip olduklarını saptamıştır.
Bedensel Gelişim
Büyüme dönemlerini etkileyen faktörler:
Uyum zorlukları
Enerji düzeyi
Beslenme gereksinimleri
Isı dengesinin sürdürülmesi
Beceriksizlik
Bedensel gelişmeyi etkileyen faktörler:
Kalıtım faktörü
Irk faktörü
Beslenme
Hastalık
Psikolojik bozukluklar
Sosyo-ekonomik statü
Bilişsel Gelişim
Biliş sözcüğü şu süreçleri kapsamaktadır:
Algılama
Bellek
Muhakeme
Düşünme
Kavrama
Motor Gelişim
Hareket anlamını taşıyan motor gelişimde belirgin aşamalar mevcuttur.
Araştırmalar motor gelişimin en az üç genel kurala göre gerçekleştiğini ortaya koymuştur:
Baştan ayağa doğru gelişim
Motor yeteneğin baştan ayak tırnağına doğru gerçekleşmesi durumudur.
Merkezden dışa doğru gelişim
Motor yeteneğin merkezi bir eksenden başlayarak bedenin uç kısımlarına doğru gerçekleşmesidir.
Bütünden özel hareket gelişimine geçiş
Motor gelişimde Yürüme, elle tutma gibi belirgin bir sıra vardır.
Dil Gelişimi
Dil bilgilerin fikirlerin aktarılması ve iletişim için olanak sağlar. Kültür değerlerimiz dil sayesinde kuşaktan kuşağa aktarılır. Dil çocuğu kendi egosundan uzaklaştırır ve sosyal bir insan olmasını sağlar.
Duygusal Gelişim
Bebekte tutum ve davranışların zaman içerisinde gelişim göstermesidir. Çocukların heyecanları konusunda çalışmalar yapılmış ve onların gelişimini hem olgunlaşma hem de öğrenmenin etkilediği ortaya çıkmıştır.
Sosyal Gelişim
İnsan sosyal bir varlıktır. Sosyalleşme doğal bir gereksinimdir. Sosyal ilişkilerimiz toplumun, kültürün, bireyin yapısını etkiler. Toplumsal beklentilere uygunluk gösteren davranış yeteneği olarak sosyal gelişmeyi tanımlayabiliriz.